Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού

Στις όχθες της λίμνης Ορεστιάδας, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Καστοριά, βρίσκεται ο Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού, ένας από τους σημαντικότερους νεολιθικούς λιμναίους οικισμούς της Ελλάδας. Ο οικισμός, που ανακαλύφθηκε το 1992, χρονολογείται από την 6η χιλιετία π.Χ. και παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την καθημερινή ζωή των πρώτων γεωργοκτηνοτροφικών κοινοτήτων της περιοχής.

Οι κατοικίες του Δισπηλιού ήταν κατασκευασμένες πάνω σε ξύλινες πλατφόρμες στηριγμένες σε πασσάλους, μια αρχιτεκτονική που εξασφάλιζε προστασία από τη στάθμη των υδάτων της λίμνης. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως πλήθος αντικειμένων, όπως εργαλεία, κεραμικά, κοσμήματα και ξύλινες κατασκευές, που δείχνουν την τεχνολογική πρόοδο των κατοίκων. Εντυπωσιακή είναι και η αποκάλυψη μιας ξύλινης πινακίδας με χαραγμένα σύμβολα, η οποία θεωρείται μία από τις αρχαιότερες μορφές γραφής.

Εκτός από τον προϊστορικό οικισμό, στην περιοχή έχουν εντοπιστεί και κατάλοιπα τείχους που χρονολογούνται στον 5ο αιώνα π.Χ., έργο του βασιλιά Αρχελάου. Η αρχαιολογική συλλογή του Δισπηλιού προσφέρει στους επισκέπτες μια ολοκληρωμένη εικόνα της οργάνωσης, της οικονομίας και της καθημερινότητας των νεολιθικών κοινωνιών.

Σήμερα, το Δισπηλιό αποτελεί έναν ζωντανό αρχαιολογικό χώρο, όπου οι επισκέπτες μπορούν να γνωρίσουν από κοντά τον τρόπο ζωής των πρώτων κατοίκων της περιοχής, ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο, στην απαρχή της οργανωμένης ανθρώπινης παρουσίας.