Το δέντρο του Κοσμά του Αιτωλού

Στο χωριό Άγιος Κοσμάς Γρεβενών (πρώην Τσιράκι) σώζεται ένα σημαντικό ιστορικό στοιχείο: μια βελανιδιά (τσέρος) που συνδέεται με την επίσκεψη του διαφωτιστή Κοσμά του Αιτωλού το 1777, κατά τη Γ' αποστολική του περιοδεία. Σύμφωνα με τις τοπικές μαρτυρίες, ο Άγιος Κοσμάς ζήτησε από έναν σιδερά να του κατασκευάσει έναν σιδερένιο σταυρό, τον οποίο και τοποθέτησε στο δέντρο.

Το 1940, ένα μεγάλο κλαδί του δέντρου έσπασε, ενώ το 1947 ολόκληρος ο τσέρος έπεσε - γεγονότα που οι κάτοικοι συνέδεσαν με τις πολεμικές συγκρούσεις της εποχής (Ελληνοϊταλικός Πόλεμος και Εμφύλιος). Το 1950 βρέθηκε ο σταυρός και στήθηκε προσκυνητάρι, ενώ το 1967 κτίστηκε ο ναός του Αγίου Κοσμά.

Σήμερα, ο αυθεντικός σταυρός εκτίθεται ως ιστορικό κειμήλιο, ενώ στο αρχικό σημείο έχουν φυτευτεί νέες βελανιδιές. Ο τόπος αποτελεί σημείο αναφοράς για τη μελέτη της δράσης του Κοσμά του Αιτωλού στη δυτική Μακεδονία, καθώς και της ιστορικής μνήμης των ντόπιων κοινοτήτων.